Από τα αρχαία χρόνια έως τη σύγχρονη εποχή έχει παραδοθεί ένα πλήθος κορυφαίων συμβολικών και αλληγορικών έργων τα οποία εντυπώθηκαν βαθιά στη συλλογική συνείδηση των λαών και επέδρασαν σημαντικά στην πνευματική και ιστορική εξέλιξη της ανθρωπότητας. Το σουμεριακό Έπος του Γιλγαμές, τα Ομηρικά Έπη, η Θεογονία του Ησιόδου, η αισχύλεια τριλογία του Προμηθέα (διασωθείσα κατά το 1/3), διάλογοι του Πλάτωνα όπως η Πολιτεία, η Παλαιά και Καινή Διαθήκη, η Θεία Κωμωδία του Dante, έργα του Shakespeare όπως η Τρικυμία, αναγεννησιακοί πίνακες όπως η «Η Σχολή των Αθηνών», «Ο Μυστικός Δείπνος» και «Η Άνοιξη», ή ακόμα και κινηματογραφικές ταινίες όπως το «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» αποτελούν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα κορυφαίων ανά τους αιώνες θεολογικών, φιλοσοφικών και καλλιτεχνικών δημιουργιών.
Αυτό που ξεχωρίζει τα παραπάνω κλασικά έργα σε σχέση με άλλες σημαντικές δημιουργίες είναι η «ερμητική» τους δομή και οι αιώνιες αλήθειες που υποκρύπτουν, καθώς πίσω από τις εξωτερικές διηγήσεις και τις μιμητικές τους αναπαραστάσεις διακρίνεται μία ειδική, καλυμμένη γλώσσα, η οποία εάν ερμηνευτεί ορθά αποκαλύπτει ένα πλήθος μυστικών συμβολισμών και κωδικοποιημένων αλληγοριών. Για παράδειγμα, πίσω από την εξωτερική διδασκαλία των φιλοσοφικών διαλόγων του Πλάτωνα υποκρύπτεται ένα πλήθος μυστικών μοτίβων και κωδικοποιημένων διδασκαλιών, κάτι που υποστηριζόταν για αιώνες από την εσωτερική παράδοση αλλά μόλις πρόσφατα άρχισε να γίνεται αντιληπτό από την επιστημονική κοινότητα χάρη στα ευρήματα του Dr. Jay Kennedy, ο οποίος ανακάλυψε ότι ο Αθηναίος φιλόσοφος δόμησε μυστικά τους περίφημους διαλόγους του πάνω σε μουσικές κλίμακες1!
Το δικό μου ερευνητικό ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια έχει εστιάσει στην αρχαία ελληνική Μυθολογία την οποία θεωρώ κάτι πολύ πιο σημαντικό από ένα σύνολο ευφάνταστων και ψυχαγωγικών επινοήσεων, αποτελώντας το κλασικότερο παράδειγμα κωδικοποιημένης γνώσης και αλληγορικής διδασκαλίας. Η διερεύνησή της αποκαλύπτει πολλά και συναρπαστικά κρυμμένα στοιχεία, αφού μέσω αυτής μουσόπνευστοι ποιητές όπως ο Ορφέας, ο Όμηρος και ο Ησίοδος διέδωσαν και διέσωσαν ένα σημαντικό μέρος της αρχαίας θεολογικής και επιστημονικής γνώσης.
Μεταξύ των αρχαίων Μύθων πρωτεύουσα θέση κατέχουν τα αθάνατα Ομηρικά Έπη, οι υψηλότερες ποιητικές συνθέσεις όλων των εποχών. Κατά πόσο όμως γνωρίζουμε άραγε τα Ομηρικά Έπη; Πόσες και ποιες είναι άραγε οι ανεξερεύνητες πτυχές και τα κρυμμένα νοήματά τους; Μήπως οι αρχαίοι σοφοί είχαν σημαντικούς λόγους να τονίζουν ότι εκτός από κορυφαίος ποιητής ο Όμηρος υπήρξε και μέγας αλληγοριστής που δίδαξε με ποιητικό τρόπο περί του παντός; Μήπως είχαν κάθε δίκιο να τον θεωρούν πάνσοφο διδάσκαλο και μυσταγωγό;
Το πλουσιότατο εύρος της ομηρικής διδασκαλίας περιλαμβάνει κλάδους όπως η ιστορία και η κοινωνιολογία, η ανθρωπολογία και η ηθική φιλοσοφία, η γεωγραφία και η ασφαλής ναυσιπλοΐα, η στρατηγική, η πολιτική και η ρητορική τέχνη, η ιατρική και η φαρμακολογία, η μηχανική, η μεταλλουργία και γενικώς η αρχαία τεχνολογία. Η σημαντικότερη όμως διάσταση των Επών αφορά τη μυστική τους διδασκαλία περί φυσικών και ηθικών νόμων, θεολογίας και μεταφυσικής, εσωτερικής φιλοσοφίας και αστρολογίας, οι αρχαίες ερμηνείες της οποίας δεν διασώθηκαν παρά μόνο μερικώς.
Σε αυτήν ακριβώς τη διάσταση επιχειρώ να εισέλθω με το βιβλίο μου «Αστρολογία & Εσωτερική Φιλοσοφία στον Όμηρο» (εκδόσεις Πύρινος Κόσμος), στο πρώτο μέρος του οποίου υπενθυμίζω το πλήθος των αρχαίων ερμηνειών της επιστημονικής και εσωτερικής διδασκαλίας του Ομήρου, ενώ στο δεύτερο επιχειρώ την αλληγορική ερμηνεία των ηρώων της Ιλιάδας από μία διαφορετική – και παραδόξως ανέγγιχτη έως σήμερα – σκοπιά, την αστρολογική!
Το νοηματικό εύρος και βάθος των Επών εκτείνεται πολύ πιο πέρα από τα όρια της καλλιτεχνικής δημιουργίας και της μιμητικής αναπαράστασης, διότι ο Όμηρος δεν ήταν απλά ο πιο εμπνευσμένος ποιητής αλλά και ο μεγαλύτερος αλληγοριστής όλων των εποχών, στα έργα του οποίου ανευρίσκονται οι αρχές της ελληνικής θεολογίας, φιλοσοφίας και επιστήμης. Η παραπάνω άποψη ήταν – σε αντίθεση με σήμερα – αρκετά διαδεδομένη στα αρχαία χρόνια, αφού οι περισσότεροι μεγάλοι φιλόσοφοι είχαν τονίσει με έμφαση ότι ο Όμηρος σε καμία περίπτωση δεν ήταν ένας καλλιτέχνης που ποιούσε με σκοπό την ψυχαγωγία, αλλά ένας σοφότατος δάσκαλος που με τρόπο μυσταγωγικό και μέσω ποιητικών αλληγοριών δίδαξε περί του παντός.
Παρά όμως το γεγονός ότι οι Αναξαγόρειοι, Στωικοί και Νεοπλατωνικοί φιλόσοφοι, ο Πλάτωνας, οι Περγαμηνοί φιλόλογοι και αξιόλογοι μεμονωμένοι Αλληγοριστές μελέτησαν σε βάθος τα πολλαπλά νοηματικά επίπεδα των Ομηρικών Επών ερμηνεύοντας τη θεολογική και επιστημονική τους διδασκαλία, εκείνα καθιερώθηκαν στη συλλογική συνείδηση αιώνων ως κείμενα τέλεια μεν από καλλιτεχνικής άποψης αλλά αμιγώς ψυχαγωγικά ως προς το περιεχόμενο, διδακτικά μόνο κατ’ επιφανειακό τρόπο και περιορισμένα στο αντικείμενο μίας μονοδιάστατης διαπαιδαγώγησης. Οι βασικότεροι μάλλον υπαίτιοι γι’αυτό είναι η πλειοψηφία των πρώτων Αλεξανδρινών φιλολόγων (Ζηνόδοτος, Αριστοφάνης και πρώτιστα ο Αρίσταρχος) οι οποίοι φοβούμενοι την εισχώρηση «ξένων» στοιχείων στην ομηρική ποίηση αγνόησαν με τρόπο χονδροειδή τις ιδιαίτερα διαδεδομένες αλληγορικές ερμηνείες μίας πλειάδας φιλοσόφων, εμμένοντας στην κοντόφθαλμη άποψη ότι ο Όμηρος ποίησε με αποκλειστικό σκοπό την ψυχαγωγία και όχι την διδασκαλία!
Πώς όμως εξηγείται το γεγονός ότι ο Σωκράτης μας ενημερώνει σε τουλάχιστον έξι διαλόγους (Πολιτεία, Θεαίτητος, Ίων, Αλκιβιάδης, Φαίδρος, Συμπόσιο Ξενοφώντος) ότι τα Έπη πρέπει να διαβαστούν σαν αινίγματα προκειμένου να κατανοηθούν τα βαθύτερα νοήματά τους; Ότι επιστήμονες όπως ο Ίππαρχος ονόμασαν τον Όμηρο εισηγητή της γεωγραφικής επιστήμης; Ότι ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος τον θεώρησε αστρονόμο; Ότι ερευνητές ανά τους αιώνες τον θεώρησαν ιατρό ή έστω ότι διδάχτηκε την ιατρική τέχνη από συγγενείς του ιατρούς αφού περιγράφει περίπου 150 διαφορετικά τραύματα με εκπληκτική ανατομική ακρίβεια, επιδεικνύοντας πλούσιες γνώσεις εμπειρικής ιατρικής (χειρουργικής και φαρμακολογίας); Ότι οι περιγραφές της θεϊκής ασπίδας του Αχιλλέα και της αδιάτρητης ασπίδας του Αίαντα με τα οκτώ στρώματα θεωρούνται από τους ειδικούς δείγματα προηγμένων γνώσεων μηχανικής υλικών; Μήπως λοιπόν μιλάμε για τον απόλυτο homo universalis (παντογνώστη) της αρχαιότητας ή μήπως μιλάμε για δύο συλλογικά έργα όπου καταγράφηκε ένα μεγάλο μέρος της αρχαίας επιστημονικής γνώσης;
Η διαχρονική παραγνώριση του αλληγορικού πνεύματος της αρχαίας ποίησης – και πρώτιστα της Ομηρικής – είναι η μεγαλύτερη, ίσως, αδικία της αρχαίας και σύγχρονης φιλολογικής κριτικής, κατάσταση όμως που φαίνεται ευτυχώς να αλλάζει κατά τις τελευταίες δεκαετίες χάρη στην ανακάλυψη και ανασύνθεση του περίφημου Παπύρου των Δερβενίων2 αλλά και στις διαφωτιστικές μελέτες σύγχρονων κλασικιστών όπως ο Robert Lamberton3 και ο Peter Struck4, οι οποίοι υπενθύμισαν τις ξεχασμένες απόψεις των αρχαίων Αλληγοριστών.
Προσωπικά λοιπόν είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι στα έργα του Ομήρου η ποίηση δεν αποτελεί παρά το ωραιότατο ένδυμα, το κρυπτικό μέσον που εξυπηρέτησε τον σκοπό της ολιστικής διδασκαλίας του τρισμέγιστου Ποιητή. Και ότι ασχέτως του εάν τα Έπη εξιστορούν ή όχι ιστορικές πραγματικότητες, αποτελούν την πιο αξιόπιστη μαρτυρία περί των προηγμένων γνώσεων των αρχαίων για τον κόσμο και τον άνθρωπο, μία άφθαρτη πνευματική κιβωτό στην οποία συγκεντρώθηκε και διασώθηκε ένα σημαντικό μέρος της αρχαίας επιστημονικής γνώσης και εσωτερικής σοφίας. Και ότι όσο πραγματική τελικά αποδείχτηκε η ιστορική Τροία και ο Τρωικός Πόλεμος -ανατρέποντας τις μακραίωνες προκαταλήψεις των αρχαιολόγων και των ιστορικών που τα θεωρούσαν φανταστικές επινοήσεις- άλλο τόσο πραγματική είναι και η νοητή, εσωτερική Τροία των υπέρλαμπρων αρχετύπων και αμέτρητων επιστημονικών και εσωτερικών διδασκαλιών, με τη διαφορά ότι ο κόσμος αυτός δεν είναι ένας σωρός πλέον από ερείπια αλλά ένας κόσμος αιώνια μεγαλειώδης και σοφός!
Σκοπός λοιπόν της εργασίας μου είναι να υπενθυμίσει αλλά και να φανερώσει ένα μέρος της συγκλονιστικής αλληγορικής διδασκαλίας των Ομηρικών Επών. Η ίδια η λέξη «αλληγορία», σύμφωνα με τον Ηράκλειτο τον Αλληγοριστή5 (1ος αι. μ.Χ.), φανερώνει τη σημασία της αφού ετυμολογείται από το αγορεύω περί άλλου και εννοεί «τον λόγο που ενώ μιλάει για κάτι υπονοεί κάτι άλλο», ωστόσο η αντίστοιχη λέξη που χρησιμοποιούταν στην κλασική αρχαιότητα ήταν η λέξη «υπόνοια» που μεταχειρίστηκε μεταξύ άλλων και ο Πλάτωνας στην Πολιτεία6 για να περιγράψει τον αλληγορικό χαρακτήρα του ομηρικού έργου. Στα αρχαία λογοτεχνικά έργα που χρησιμοποίησαν την αλληγορική μέθοδο, όπως τα Ομηρικά Έπη και οι Πλατωνικοί διάλογοι, τα βαθύτερα νοήματα είναι καλυμμένα υπό το ένδυμα της περιγραφής μυθικών ή και ιστορικών γεγονότων, προσώπων και διαλόγων. Η πλήρης συμβολισμών ποιητική αφήγηση γεγονότων και η λεπτομερής περιγραφή χαρακτήρων και εικόνων λειτουργούν ως ειδητικά σύμβολα και υπαινιγμοί με σκοπό την αναγωγή σε γενικές φιλοσοφικές έννοιες και φυσικές θεωρίες καθώς και τη λεπτομερειακή περιγραφή επιστημονικών παρατηρήσεων, μέθοδος που μεταχειρίστηκε μεταξύ άλλων και ο φιλόσοφος Εμπεδοκλής, αν και με λιγότερο συγκαλυμμένο τρόπο. Το δεύτερο για το οποίο είμαι βαθιά πεπεισμένος είναι ότι το βασικότερο κλειδί για την αποκρυπτογράφηση των Ομηρικών Επών είναι η Αστρολογία, δίχως τη γνώση της οποίας είναι παντελώς αδύνατη η ολοκληρωμένη κατανόηση της αλληγορικής γλώσσας και εννοιολογίας του Ποιητή. Γι’αυτό και η μεγαλύτερη έμφαση των ερμηνειών μου στον Όμηρο δίνεται στην αστρολογική διδασκαλία των Επών, μία από τις πιο άγνωστες πτυχές τους.
Η Αστρολογία αποτελεί έναν εκ των θεμελιωδέστερων λίθων και ερμηνευτικών κλειδιών της αρχαίας και σύγχρονης εσωτερικής διδασκαλίας, καθώς και τον συνδετικό κρίκο που ενώνει τις μυθικές παραδόσεις πολλών αρχαίων λαών. Η σύγχρονη αστρολογία διακρίνεται για την πολύπλοκη διακλάδωση και ψυχολογική εμβάθυνση όμως ο τρόπος με τον οποίο συνήθως προβάλλεται στερείται της πρέπουσας εσωτερικότητας, επιστημονικότητας και φιλοσοφικού υποβάθρου. Γι’ αυτό και έχει ιδιαίτερη σημασία να αναδειχθεί η άρρηκτη σχέση της αστρολογίας με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό – στη μυθολογία, στη θρησκεία, στην τέχνη και στη φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων – και ότι ο Όμηρος ήταν ο πρώτος που την δίδαξε στους Έλληνες μέσω ποιητικών αλληγοριών.
Πρόκειται εξάλλου για παλιά γνώση ότι η αστρολογία αποτελεί σημαντικότατο κομμάτι της αρχαίας μυθολογίας. Παντού στον αρχαίο Μύθο, από τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου και τους δώδεκα άθλους του Ηρακλή μέχρι τα ζωδιακά αρχέτυπα των ηλιακών ηρώων, ανακαλύπτονται αστρολογικοί κώδικες με σπουδαίο εσωτερικό και φιλοσοφικό περιεχόμενο.
Στην περίπτωση, όμως, του Ομήρου, μολονότι υπάρχουν ορισμένες εικασίες γύρω από τις αστρολογικές του γνώσεις η ουσιώδης βιβλιογραφία επί του θέματος περιορίζεται κυρίως στο περίφημο Περί του εν Οδυσσεία άντρου των νυμφών7, του Νεοπλατωνικού Πορφυρίου, όπου ερμηνεύεται από θεολογική και αστρολογική σκοπιά ένα αινιγματικό χωρίο της Οδύσσειας, και στη σύγχρονη έρευνα του Γεωργίου Πλάνα Ο ζωδιακός κύκλος στην παγκόσμια μυθολογία8, όπου φανερώνεται ο εκπληκτικός αστρολογικός κώδικας των δώδεκα δοκιμασιών του Οδυσσέα πριν επιστρέψει στην Ιθάκη. Το παραπάνω βιβλίο περιέχει μία σειρά από ευστοχότατους αποσυμβολισμούς, φανερώνοντας ένα πλήθος αστρολογικών αντιστοιχιών σε αρχαίους Μύθους. Ξεκινώντας από τα αρχαιότερο διασωθέν επικό ποίημα, το σουμεριακό έπος του Γιλγαμές, ο συγγραφέας συσχέτισε ορθότατα τις δώδεκα δοκιμασίες του ηλιακού ήρωα Γιλγαμές με τα δώδεκα ζώδια. Συσχέτισε επίσης τους δώδεκα άθλους του Ηρακλή με τα δώδεκα ζώδια (όπως είχε κάνει παλαιότερα και η Alice Bailey), τους δώδεκα σταθμούς των Αργοναυτών με τα ζώδια, ενώ αναφέρθηκε και στον περίφημο ζωδιακό του Glastonbury που ανακάλυψε η Katherine Maltwood, η οποία και ταυτοποίησε μεταξύ άλλων τον σερ Λάνσελοτ με τον Λέοντα, τον βασιλιά Αρθούρο με τον Τοξότη, τον σερ Γκαγουέιν με τον Κριό και ούτω καθεξής.
Να συμπληρώσω εδώ ότι μερικές ακόμα γνωστές αστρολογικές αντιστοιχίες είναι το ελληνικό Δωδεκάθεο το οποίο φαίνεται οπωσδήποτε να συσχετίζεται με τα 12 ζώδια (υπάρχει σχετικό θέμα και στο Μyhoroscope γι’αυτό), οι 12 φυλές του Ισραήλ και οι 12 μαθητές του Χριστού. Η Καινή Διαθήκη εξάλλου, και γενικώς η χριστιανική παράδοση, είναι γεμάτη από αστρολογικούς συμβολισμούς, με γνωστότερη ίσως όλων την αντιστοιχία των τεσσάρων Ευαγγελιστών με τα τέσσερα σταθερά ζώδια. Λέγεται μάλιστα πως ο αιδεσιμότατος Bede, κορυφαίος θεολόγος και ιστορικός του 8ου αιώνα μ.Χ (ονομάστηκε «ο πατέρας της βρετανικής ιστορίας») είχε προτείνει τα 12 ζώδια να πάρουν τα ονόματα των 12 Αποστόλων, ατυχής μάλλον πρόταση -για λόγους που θα εξηγήσουμε παρακάτω- η οποία ευτυχώς δεν υλοποιήθηκε ποτέ.
Ας δούμε όμως εδώ λίγο πιο αναλυτικά τον αστρολογικό κώδικα της Οδύσσειας μιας και το θέμα που μας ενδιαφέρει εδώ είναι ο Όμηρος. Πριν λοιπόν ο Ήρωας επιστρέψει στην Ιθάκη και αποκαταστήσει την τάξη στο βασίλειό του πέρασε από 12 αιώνια συμβολικούς σταθμούς-μυήσεις, το αστρολογικό νόημα των οποίων ερμηνεύτηκε έξοχα από τον Γεώργιο Πλάνα: κούρσεψε τη χώρα των πολεμικών Κικόνων (Κριός) γλιτώνοντας από τη μεγάλη τους αντεπίθεση· επισκέφτηκε την ευδαιμονική χώρα των Λωτοφάγων (Ταύρος) όπου δεν έκανε το λάθος των συντρόφων να δοκιμάσει τον λωτό της λήθης που θα τον έκανε να ριζώσει εκεί ξεχνώντας τον γυρισμό στην πατρίδα· επισκέφτηκε τη χώρα των Κυκλώπων (Δίδυμοι) όπου πλήρωσε ακριβά την περιέργειά του να γνωρίσει τον πελώριο Πολύφημο από τον οποίο τελικά απέκρυψε το θρυλικό του όνομα, συστηνόμενος ως ο Κανένας, για να τον ξεγελάσει. Βοηθήθηκε στο ταξίδι του από τον μειλίχιο Αίολο και την οικογένειά του (Καρκίνος), όμως λίγο πριν φθάσει στην Ιθάκη προδόθηκε από τους φαντασμένους συντρόφους και ξυπνώντας αντίκρυσε με απόγνωση τον ανοιγμένο ασκό. Μονάχα το δικό του καράβι γλύτωσε από τη βία των άγριων Λαιστρυγόνων (Λέων), ενώ χάρη στη βοήθεια του θεού Ερμή έμεινε αλώβητος από τα μάγια της πανούργας Κίρκης (Παρθένος), η οποία στη συνέχεια τον βοήθησε με κάθε τρόπο για το υπόλοιπο ταξίδι του. Ταξίδεψε μέχρι την άκρα Δύση, στη χώρα των Κιμμερίων και στο βασίλειο των Σκιών (Ζυγός), όπου βίωσε τον τρόμο του Άδη, συνάντησε όλους τους αγαπημένους νεκρούς και πήρε χρησμό από τον Τειρεσία, τον αρχετυπικό ήρωα του Ζυγού.
Επέλεξε να ακούσει το μαγικό τραγούδι των Σειρήνων (Σκορπιός), βιώνοντας έτσι τον απόλυτο πειρασμό, αλλά έχοντας προνοήσει να δεθεί στο κατάρτι και κανείς από τους συντρόφους να μην ακούει τις φωνές του! Μεταξύ των Συμπληγάδων και του φοβερού περάσματος της Σκύλας και της Χάρυβδης επέλεξε το δεύτερο (Τοξότης) μέσα από το οποίο έπρεπε να σαλπάρει γρήγορα σαν βέλος για να γλιτώσει. Στο νησί του Ήλιου (Αιγόκερως) γνώρισε μεγάλη κακουχία και ήταν ο μόνος που υπέμεινε μέχρι τέλους τη δοκιμασία των θεών, χάνοντας όλους τους συντρόφους εξ αιτίας της μεγάλης τους ύβρεως. Στο νησί της Καλυψούς (Υδροχόος) εγκλωβίστηκε για πολλά χρόνια μην έχοντας τρόπο να ξεφύγει και αρνούμενος το δώρο της νύμφης για αιώνια αθανασία και νεότητα. Μετά από αρκετά χρόνια οι θεοί θα του επιτρέψουν να φύγει, κατασκευάζοντας σχεδία και σαλπάροντας μονάχος στα ανοιχτά, χαρούμενος για την ελευθερία του. Τελικά, θα ξεβραστεί γυμνός και απελπισμένος στο νησί των ναυτικών Φαιάκων (Ιχθείς) όπου γίνεται ικέτης, παρακαλώντας την Αθηνά να βρει σ’ αυτούς «λίγη ευσπλαχνία και αγάπη», κερδίζοντας την εύνοια της Ναυσικάς και εξιστορώντας τα πάθη των προηγούμενων έντεκα δοκιμασιών στους μαγεμένους Φαίακες!
Η Οδύσσεια είναι αναμφίβολα ένα θεϊκό σε σύλληψη και συγκαλυμμένη γνώση Έπος, ωστόσο η δική μου έρευνα εστιάζει κυρίως στους αστρολογικούς συμβολισμούς του έτερου μεγάλου Έπους, της Ιλιάδας. Αρχικά όμως επιχειρώ να δώσω μία απάντηση σε ένα παλιό ερώτημα γύρω από το τι συμβολίζουν η Ιλιάδα και η Οδύσσεια και τι είναι αυτό που τις συνδέει και τις διαχωρίζει.
Η απάντηση κατ’εμέ βρίσκεται στους Μεγάλους Ζωδιακούς Μήνες: θεωρώ ότι η μεν Ιλιάδα αποτέλεσε τη συμβολική επιτομή της πολεμικής εποχής του Κριού (περίπου 2400-200 π.Χ.), η δε Οδύσσεια μία μεγαλειώδη ενατένιση της μελλοντικής -τότε- εποχής των Ιχθύων (περίπου 200 π.Χ.-1950 μ.Χ). Την άποψη αυτή τεκμηριώνω με λογικά επιχειρήματα, ενώ στη συνέχεια επικεντρώνομαι στο κορυφαίο ποίημα όλων των εποχών, την Ιλιάδα, ερμηνεύοντας το πλήθος των αστρολογικών της αλληγοριών και αναλύοντας ξεχωριστά τα αθάνατα πρότυπά της: τον «λεοντόκαρδο» Αχιλλέα με την υπέρμετρη γενναιότητα και τον υπέρμετρο εγωισμό· τον «μπροσταρόκριο» Οδυσσέα, τον κατεξοχήν ήρωα της δράσης και περιπέτειας· τον «ευρυκράτη» Αγαμέμνονα· τους αεικίνητους Αίαντες· τον ειρηνοποιό Νέστορα και τον ηρωικό Έκτορα που ηγείται ενός προδικασμένου αγώνα εναντίον των Αχαιών. Με μία σειρά από στοιχεία επιχειρώ να δείξω ότι οι μυθικοί αυτοί ήρωες μαζί με τους υπόλοιπους πρωταγωνιστές του Έπους εκτός από διαχρονικά σύμβολα των ανθρωπίνων αρετών και παθών αποτελούν αθάνατους τύπους και υποδείγματα μίας ανώτερης, αρχετυπικής πραγματικότητας: είναι τα μεγαλειώδη ζωδιακά πρότυπα της ομηρικής ποίησης!
Ο Ποιητής περιγράφει με απαράμιλλο τρόπο τους ήρωες του Τρωικού Πολέμου, ήρωες ολοζώντανους και φοβερούς στην όψη, στον ηρωισμό και στο ήθος, γόνους θεών και αιώνια πρότυπα, ο καθένας με τις δικές του ξεχωριστές αρετές και ατέλειες. Η άγνωστη, όμως, πληροφορία είναι ότι οι σημαντικότεροι ήρωες της Ιλιάδας επινοήθηκαν ως ζωδιακά πρότυπα! Αυτός φαίνεται να ήταν οπωσδήποτε ένας από τους σκοπούς του Ομήρου: παράλληλα με τη διήγηση των αλληγορικών γεγονότων να περιγράψει και τα γενικά χαρακτηριστικά των ζωδιακών χαρακτήρων και αλληλεπιδράσεων. Το αποτέλεσμα είναι παραπάνω από εντυπωσιακό και προκαλεί μεγάλο θαυμασμό ο λεπτομερειακός και αριστοτεχνικός τρόπος με τον οποίο ο Όμηρος υπαινίσσεται περί των ζωδιακών προτύπων, εντάσσοντας το καθένα στον ευρύτερο μύθο χωρίς να διαταράσσει την αρμονική του συνέχεια και τελειότητα! Και το ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι η αστρολογική διδασκαλία του τρισμέγιστου Ποιητή όχι μόνο δεν είναι αποκομμένη από την υπόλοιπη διδασκαλία του αλλά διασυνδέεται με ένα πλήθος γνωστικών πεδίων. Εξάλλου ο στόχος και της εργασίας μου δεν είναι να περιορίσει τον Όμηρο στον τομέα της αστρολογίας, διότι η αλληγορική διάσταση του ομηρικού έργου έχει εκπληκτικό εύρος και ολιστικό χαρακτήρα.
Κλείνοντας αυτό το μήνυμα θα ήθελα να σημειώσω ότι οι αποσυμβολισμοί που επιχειρώ είναι αρκετά αναλυτικοί και εκτεταμένοι και πραγματικά ελπίζω τα όποια λάθη της έρευνας να είναι όσο το δυνατόν ελαχιστότερα. Ακόμη και μέσω μίας «εξωτερικής» ανάγνωσης εύκολα μαντεύεται πως τα κείμενα του Ομήρου βρίθουν αλληγορικών στοιχείων, όταν όμως ξεκινάει η σε βάθος διερεύνησή τους τότε γίνεται αντιληπτό πως κάποια εξ αυτών είναι προφανή ενώ κάποια άλλα χρειάζονται ερμηνευτική δεξιότητα για να αποκωδικοποιηθούν.
Το μεγάλο εμπόδιο στην ορθή ερμηνεία της συγκαλυμμένης γνώσης και μυστικής διδασκαλίας αρχαίων κειμένων ήταν ανέκαθεν οι υποκειμενικές δοξασίες του εκάστοτε μελετητή, από τις οποίες φαίνεται πως δεν ξέφυγαν ακόμα και ορισμένοι αρχαίοι φιλόσοφοι στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν τον Όμηρο. Ευφάνταστες ιστορίες γεννούν ακόμη πιο ευφάνταστες ερμηνείες και όταν το υπό διερεύνηση αντικείμενο είναι τα αλληγορικά νοήματα ενός Μύθου, ο οποίος ούτως ή άλλως βασίζεται στη φανταστική επινόηση και υπερβολή, είναι αρκετά εύκολο να οδηγηθούμε σε νοηματικές παραποιήσεις και παρερμηνείες, όπως εύκολο είναι και να πειστούμε για την αληθινότητα ευφάνταστων και καλογραμμένων αποσυμβολισμών οι οποίοι όμως δεν έχουν καμία σχέση με την αλήθεια. Το αδύνατο λοιπόν σημείο της αλληγορικής ερμηνείας και αποκωδικοποίησης αρχαίων κειμένων δεν είναι άλλο από την αυθαίρετη αλληγορική ερμηνεία, την προκρούστεια διαστρέβλωση του εξωτερικού και εσωτερικού νοήματος ενός έργου ώστε να ταιριάξει με τις πεποιθήσεις και τα νοήματα που πλάθει ή υπερασπίζεται ο εκάστοτε εξηγητής. Διότι δεν αρκεί μονάχα το ερμηνευόμενο έργο να είναι όντως αλληγορικό αλλά και η μέθοδος ερμηνείας του να είναι η σωστή. Από την δική μου πλευρά θεωρώ πως συνολικά χρησιμοποίησα σωστά τον μίτο της ορθής συλλογιστικής και ερμηνείας, οι όποιες εσφαλμένες γνώμες και πληροφορίες που παρατίθενται στο βιβλίο ελπίζω να είναι αμελητέες και η έρευνα στο σύνολο και στα επί μέρους της να είναι αξιόπιστη και αληθής.
Θα επανέλθω στο θέμα αυτό και πραγματικά θα επιθυμούσα να ακουστούν αρκετές απόψεις, σχόλια και κριτικές ώστε να γίνει ένας γόνιμος διάλογος αλλά και επειδή μέσω της συζήτησης πιθανόν να αναδυθούν νέες ιδέες!
Κωνσταντίνος Γραβάνης
πηγη
Αυτό που ξεχωρίζει τα παραπάνω κλασικά έργα σε σχέση με άλλες σημαντικές δημιουργίες είναι η «ερμητική» τους δομή και οι αιώνιες αλήθειες που υποκρύπτουν, καθώς πίσω από τις εξωτερικές διηγήσεις και τις μιμητικές τους αναπαραστάσεις διακρίνεται μία ειδική, καλυμμένη γλώσσα, η οποία εάν ερμηνευτεί ορθά αποκαλύπτει ένα πλήθος μυστικών συμβολισμών και κωδικοποιημένων αλληγοριών. Για παράδειγμα, πίσω από την εξωτερική διδασκαλία των φιλοσοφικών διαλόγων του Πλάτωνα υποκρύπτεται ένα πλήθος μυστικών μοτίβων και κωδικοποιημένων διδασκαλιών, κάτι που υποστηριζόταν για αιώνες από την εσωτερική παράδοση αλλά μόλις πρόσφατα άρχισε να γίνεται αντιληπτό από την επιστημονική κοινότητα χάρη στα ευρήματα του Dr. Jay Kennedy, ο οποίος ανακάλυψε ότι ο Αθηναίος φιλόσοφος δόμησε μυστικά τους περίφημους διαλόγους του πάνω σε μουσικές κλίμακες1!
Το δικό μου ερευνητικό ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια έχει εστιάσει στην αρχαία ελληνική Μυθολογία την οποία θεωρώ κάτι πολύ πιο σημαντικό από ένα σύνολο ευφάνταστων και ψυχαγωγικών επινοήσεων, αποτελώντας το κλασικότερο παράδειγμα κωδικοποιημένης γνώσης και αλληγορικής διδασκαλίας. Η διερεύνησή της αποκαλύπτει πολλά και συναρπαστικά κρυμμένα στοιχεία, αφού μέσω αυτής μουσόπνευστοι ποιητές όπως ο Ορφέας, ο Όμηρος και ο Ησίοδος διέδωσαν και διέσωσαν ένα σημαντικό μέρος της αρχαίας θεολογικής και επιστημονικής γνώσης.
Μεταξύ των αρχαίων Μύθων πρωτεύουσα θέση κατέχουν τα αθάνατα Ομηρικά Έπη, οι υψηλότερες ποιητικές συνθέσεις όλων των εποχών. Κατά πόσο όμως γνωρίζουμε άραγε τα Ομηρικά Έπη; Πόσες και ποιες είναι άραγε οι ανεξερεύνητες πτυχές και τα κρυμμένα νοήματά τους; Μήπως οι αρχαίοι σοφοί είχαν σημαντικούς λόγους να τονίζουν ότι εκτός από κορυφαίος ποιητής ο Όμηρος υπήρξε και μέγας αλληγοριστής που δίδαξε με ποιητικό τρόπο περί του παντός; Μήπως είχαν κάθε δίκιο να τον θεωρούν πάνσοφο διδάσκαλο και μυσταγωγό;
Το πλουσιότατο εύρος της ομηρικής διδασκαλίας περιλαμβάνει κλάδους όπως η ιστορία και η κοινωνιολογία, η ανθρωπολογία και η ηθική φιλοσοφία, η γεωγραφία και η ασφαλής ναυσιπλοΐα, η στρατηγική, η πολιτική και η ρητορική τέχνη, η ιατρική και η φαρμακολογία, η μηχανική, η μεταλλουργία και γενικώς η αρχαία τεχνολογία. Η σημαντικότερη όμως διάσταση των Επών αφορά τη μυστική τους διδασκαλία περί φυσικών και ηθικών νόμων, θεολογίας και μεταφυσικής, εσωτερικής φιλοσοφίας και αστρολογίας, οι αρχαίες ερμηνείες της οποίας δεν διασώθηκαν παρά μόνο μερικώς.
Σε αυτήν ακριβώς τη διάσταση επιχειρώ να εισέλθω με το βιβλίο μου «Αστρολογία & Εσωτερική Φιλοσοφία στον Όμηρο» (εκδόσεις Πύρινος Κόσμος), στο πρώτο μέρος του οποίου υπενθυμίζω το πλήθος των αρχαίων ερμηνειών της επιστημονικής και εσωτερικής διδασκαλίας του Ομήρου, ενώ στο δεύτερο επιχειρώ την αλληγορική ερμηνεία των ηρώων της Ιλιάδας από μία διαφορετική – και παραδόξως ανέγγιχτη έως σήμερα – σκοπιά, την αστρολογική!
Το νοηματικό εύρος και βάθος των Επών εκτείνεται πολύ πιο πέρα από τα όρια της καλλιτεχνικής δημιουργίας και της μιμητικής αναπαράστασης, διότι ο Όμηρος δεν ήταν απλά ο πιο εμπνευσμένος ποιητής αλλά και ο μεγαλύτερος αλληγοριστής όλων των εποχών, στα έργα του οποίου ανευρίσκονται οι αρχές της ελληνικής θεολογίας, φιλοσοφίας και επιστήμης. Η παραπάνω άποψη ήταν – σε αντίθεση με σήμερα – αρκετά διαδεδομένη στα αρχαία χρόνια, αφού οι περισσότεροι μεγάλοι φιλόσοφοι είχαν τονίσει με έμφαση ότι ο Όμηρος σε καμία περίπτωση δεν ήταν ένας καλλιτέχνης που ποιούσε με σκοπό την ψυχαγωγία, αλλά ένας σοφότατος δάσκαλος που με τρόπο μυσταγωγικό και μέσω ποιητικών αλληγοριών δίδαξε περί του παντός.
Παρά όμως το γεγονός ότι οι Αναξαγόρειοι, Στωικοί και Νεοπλατωνικοί φιλόσοφοι, ο Πλάτωνας, οι Περγαμηνοί φιλόλογοι και αξιόλογοι μεμονωμένοι Αλληγοριστές μελέτησαν σε βάθος τα πολλαπλά νοηματικά επίπεδα των Ομηρικών Επών ερμηνεύοντας τη θεολογική και επιστημονική τους διδασκαλία, εκείνα καθιερώθηκαν στη συλλογική συνείδηση αιώνων ως κείμενα τέλεια μεν από καλλιτεχνικής άποψης αλλά αμιγώς ψυχαγωγικά ως προς το περιεχόμενο, διδακτικά μόνο κατ’ επιφανειακό τρόπο και περιορισμένα στο αντικείμενο μίας μονοδιάστατης διαπαιδαγώγησης. Οι βασικότεροι μάλλον υπαίτιοι γι’αυτό είναι η πλειοψηφία των πρώτων Αλεξανδρινών φιλολόγων (Ζηνόδοτος, Αριστοφάνης και πρώτιστα ο Αρίσταρχος) οι οποίοι φοβούμενοι την εισχώρηση «ξένων» στοιχείων στην ομηρική ποίηση αγνόησαν με τρόπο χονδροειδή τις ιδιαίτερα διαδεδομένες αλληγορικές ερμηνείες μίας πλειάδας φιλοσόφων, εμμένοντας στην κοντόφθαλμη άποψη ότι ο Όμηρος ποίησε με αποκλειστικό σκοπό την ψυχαγωγία και όχι την διδασκαλία!
Πώς όμως εξηγείται το γεγονός ότι ο Σωκράτης μας ενημερώνει σε τουλάχιστον έξι διαλόγους (Πολιτεία, Θεαίτητος, Ίων, Αλκιβιάδης, Φαίδρος, Συμπόσιο Ξενοφώντος) ότι τα Έπη πρέπει να διαβαστούν σαν αινίγματα προκειμένου να κατανοηθούν τα βαθύτερα νοήματά τους; Ότι επιστήμονες όπως ο Ίππαρχος ονόμασαν τον Όμηρο εισηγητή της γεωγραφικής επιστήμης; Ότι ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος τον θεώρησε αστρονόμο; Ότι ερευνητές ανά τους αιώνες τον θεώρησαν ιατρό ή έστω ότι διδάχτηκε την ιατρική τέχνη από συγγενείς του ιατρούς αφού περιγράφει περίπου 150 διαφορετικά τραύματα με εκπληκτική ανατομική ακρίβεια, επιδεικνύοντας πλούσιες γνώσεις εμπειρικής ιατρικής (χειρουργικής και φαρμακολογίας); Ότι οι περιγραφές της θεϊκής ασπίδας του Αχιλλέα και της αδιάτρητης ασπίδας του Αίαντα με τα οκτώ στρώματα θεωρούνται από τους ειδικούς δείγματα προηγμένων γνώσεων μηχανικής υλικών; Μήπως λοιπόν μιλάμε για τον απόλυτο homo universalis (παντογνώστη) της αρχαιότητας ή μήπως μιλάμε για δύο συλλογικά έργα όπου καταγράφηκε ένα μεγάλο μέρος της αρχαίας επιστημονικής γνώσης;
Η διαχρονική παραγνώριση του αλληγορικού πνεύματος της αρχαίας ποίησης – και πρώτιστα της Ομηρικής – είναι η μεγαλύτερη, ίσως, αδικία της αρχαίας και σύγχρονης φιλολογικής κριτικής, κατάσταση όμως που φαίνεται ευτυχώς να αλλάζει κατά τις τελευταίες δεκαετίες χάρη στην ανακάλυψη και ανασύνθεση του περίφημου Παπύρου των Δερβενίων2 αλλά και στις διαφωτιστικές μελέτες σύγχρονων κλασικιστών όπως ο Robert Lamberton3 και ο Peter Struck4, οι οποίοι υπενθύμισαν τις ξεχασμένες απόψεις των αρχαίων Αλληγοριστών.
Προσωπικά λοιπόν είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι στα έργα του Ομήρου η ποίηση δεν αποτελεί παρά το ωραιότατο ένδυμα, το κρυπτικό μέσον που εξυπηρέτησε τον σκοπό της ολιστικής διδασκαλίας του τρισμέγιστου Ποιητή. Και ότι ασχέτως του εάν τα Έπη εξιστορούν ή όχι ιστορικές πραγματικότητες, αποτελούν την πιο αξιόπιστη μαρτυρία περί των προηγμένων γνώσεων των αρχαίων για τον κόσμο και τον άνθρωπο, μία άφθαρτη πνευματική κιβωτό στην οποία συγκεντρώθηκε και διασώθηκε ένα σημαντικό μέρος της αρχαίας επιστημονικής γνώσης και εσωτερικής σοφίας. Και ότι όσο πραγματική τελικά αποδείχτηκε η ιστορική Τροία και ο Τρωικός Πόλεμος -ανατρέποντας τις μακραίωνες προκαταλήψεις των αρχαιολόγων και των ιστορικών που τα θεωρούσαν φανταστικές επινοήσεις- άλλο τόσο πραγματική είναι και η νοητή, εσωτερική Τροία των υπέρλαμπρων αρχετύπων και αμέτρητων επιστημονικών και εσωτερικών διδασκαλιών, με τη διαφορά ότι ο κόσμος αυτός δεν είναι ένας σωρός πλέον από ερείπια αλλά ένας κόσμος αιώνια μεγαλειώδης και σοφός!
Η Αστρολογία αποτελεί έναν εκ των θεμελιωδέστερων λίθων και ερμηνευτικών κλειδιών της αρχαίας και σύγχρονης εσωτερικής διδασκαλίας, καθώς και τον συνδετικό κρίκο που ενώνει τις μυθικές παραδόσεις πολλών αρχαίων λαών. Η σύγχρονη αστρολογία διακρίνεται για την πολύπλοκη διακλάδωση και ψυχολογική εμβάθυνση όμως ο τρόπος με τον οποίο συνήθως προβάλλεται στερείται της πρέπουσας εσωτερικότητας, επιστημονικότητας και φιλοσοφικού υποβάθρου. Γι’ αυτό και έχει ιδιαίτερη σημασία να αναδειχθεί η άρρηκτη σχέση της αστρολογίας με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό – στη μυθολογία, στη θρησκεία, στην τέχνη και στη φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων – και ότι ο Όμηρος ήταν ο πρώτος που την δίδαξε στους Έλληνες μέσω ποιητικών αλληγοριών.
Πρόκειται εξάλλου για παλιά γνώση ότι η αστρολογία αποτελεί σημαντικότατο κομμάτι της αρχαίας μυθολογίας. Παντού στον αρχαίο Μύθο, από τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου και τους δώδεκα άθλους του Ηρακλή μέχρι τα ζωδιακά αρχέτυπα των ηλιακών ηρώων, ανακαλύπτονται αστρολογικοί κώδικες με σπουδαίο εσωτερικό και φιλοσοφικό περιεχόμενο.
Στην περίπτωση, όμως, του Ομήρου, μολονότι υπάρχουν ορισμένες εικασίες γύρω από τις αστρολογικές του γνώσεις η ουσιώδης βιβλιογραφία επί του θέματος περιορίζεται κυρίως στο περίφημο Περί του εν Οδυσσεία άντρου των νυμφών7, του Νεοπλατωνικού Πορφυρίου, όπου ερμηνεύεται από θεολογική και αστρολογική σκοπιά ένα αινιγματικό χωρίο της Οδύσσειας, και στη σύγχρονη έρευνα του Γεωργίου Πλάνα Ο ζωδιακός κύκλος στην παγκόσμια μυθολογία8, όπου φανερώνεται ο εκπληκτικός αστρολογικός κώδικας των δώδεκα δοκιμασιών του Οδυσσέα πριν επιστρέψει στην Ιθάκη. Το παραπάνω βιβλίο περιέχει μία σειρά από ευστοχότατους αποσυμβολισμούς, φανερώνοντας ένα πλήθος αστρολογικών αντιστοιχιών σε αρχαίους Μύθους. Ξεκινώντας από τα αρχαιότερο διασωθέν επικό ποίημα, το σουμεριακό έπος του Γιλγαμές, ο συγγραφέας συσχέτισε ορθότατα τις δώδεκα δοκιμασίες του ηλιακού ήρωα Γιλγαμές με τα δώδεκα ζώδια. Συσχέτισε επίσης τους δώδεκα άθλους του Ηρακλή με τα δώδεκα ζώδια (όπως είχε κάνει παλαιότερα και η Alice Bailey), τους δώδεκα σταθμούς των Αργοναυτών με τα ζώδια, ενώ αναφέρθηκε και στον περίφημο ζωδιακό του Glastonbury που ανακάλυψε η Katherine Maltwood, η οποία και ταυτοποίησε μεταξύ άλλων τον σερ Λάνσελοτ με τον Λέοντα, τον βασιλιά Αρθούρο με τον Τοξότη, τον σερ Γκαγουέιν με τον Κριό και ούτω καθεξής.
Να συμπληρώσω εδώ ότι μερικές ακόμα γνωστές αστρολογικές αντιστοιχίες είναι το ελληνικό Δωδεκάθεο το οποίο φαίνεται οπωσδήποτε να συσχετίζεται με τα 12 ζώδια (υπάρχει σχετικό θέμα και στο Μyhoroscope γι’αυτό), οι 12 φυλές του Ισραήλ και οι 12 μαθητές του Χριστού. Η Καινή Διαθήκη εξάλλου, και γενικώς η χριστιανική παράδοση, είναι γεμάτη από αστρολογικούς συμβολισμούς, με γνωστότερη ίσως όλων την αντιστοιχία των τεσσάρων Ευαγγελιστών με τα τέσσερα σταθερά ζώδια. Λέγεται μάλιστα πως ο αιδεσιμότατος Bede, κορυφαίος θεολόγος και ιστορικός του 8ου αιώνα μ.Χ (ονομάστηκε «ο πατέρας της βρετανικής ιστορίας») είχε προτείνει τα 12 ζώδια να πάρουν τα ονόματα των 12 Αποστόλων, ατυχής μάλλον πρόταση -για λόγους που θα εξηγήσουμε παρακάτω- η οποία ευτυχώς δεν υλοποιήθηκε ποτέ.
Ας δούμε όμως εδώ λίγο πιο αναλυτικά τον αστρολογικό κώδικα της Οδύσσειας μιας και το θέμα που μας ενδιαφέρει εδώ είναι ο Όμηρος. Πριν λοιπόν ο Ήρωας επιστρέψει στην Ιθάκη και αποκαταστήσει την τάξη στο βασίλειό του πέρασε από 12 αιώνια συμβολικούς σταθμούς-μυήσεις, το αστρολογικό νόημα των οποίων ερμηνεύτηκε έξοχα από τον Γεώργιο Πλάνα: κούρσεψε τη χώρα των πολεμικών Κικόνων (Κριός) γλιτώνοντας από τη μεγάλη τους αντεπίθεση· επισκέφτηκε την ευδαιμονική χώρα των Λωτοφάγων (Ταύρος) όπου δεν έκανε το λάθος των συντρόφων να δοκιμάσει τον λωτό της λήθης που θα τον έκανε να ριζώσει εκεί ξεχνώντας τον γυρισμό στην πατρίδα· επισκέφτηκε τη χώρα των Κυκλώπων (Δίδυμοι) όπου πλήρωσε ακριβά την περιέργειά του να γνωρίσει τον πελώριο Πολύφημο από τον οποίο τελικά απέκρυψε το θρυλικό του όνομα, συστηνόμενος ως ο Κανένας, για να τον ξεγελάσει. Βοηθήθηκε στο ταξίδι του από τον μειλίχιο Αίολο και την οικογένειά του (Καρκίνος), όμως λίγο πριν φθάσει στην Ιθάκη προδόθηκε από τους φαντασμένους συντρόφους και ξυπνώντας αντίκρυσε με απόγνωση τον ανοιγμένο ασκό. Μονάχα το δικό του καράβι γλύτωσε από τη βία των άγριων Λαιστρυγόνων (Λέων), ενώ χάρη στη βοήθεια του θεού Ερμή έμεινε αλώβητος από τα μάγια της πανούργας Κίρκης (Παρθένος), η οποία στη συνέχεια τον βοήθησε με κάθε τρόπο για το υπόλοιπο ταξίδι του. Ταξίδεψε μέχρι την άκρα Δύση, στη χώρα των Κιμμερίων και στο βασίλειο των Σκιών (Ζυγός), όπου βίωσε τον τρόμο του Άδη, συνάντησε όλους τους αγαπημένους νεκρούς και πήρε χρησμό από τον Τειρεσία, τον αρχετυπικό ήρωα του Ζυγού.
Επέλεξε να ακούσει το μαγικό τραγούδι των Σειρήνων (Σκορπιός), βιώνοντας έτσι τον απόλυτο πειρασμό, αλλά έχοντας προνοήσει να δεθεί στο κατάρτι και κανείς από τους συντρόφους να μην ακούει τις φωνές του! Μεταξύ των Συμπληγάδων και του φοβερού περάσματος της Σκύλας και της Χάρυβδης επέλεξε το δεύτερο (Τοξότης) μέσα από το οποίο έπρεπε να σαλπάρει γρήγορα σαν βέλος για να γλιτώσει. Στο νησί του Ήλιου (Αιγόκερως) γνώρισε μεγάλη κακουχία και ήταν ο μόνος που υπέμεινε μέχρι τέλους τη δοκιμασία των θεών, χάνοντας όλους τους συντρόφους εξ αιτίας της μεγάλης τους ύβρεως. Στο νησί της Καλυψούς (Υδροχόος) εγκλωβίστηκε για πολλά χρόνια μην έχοντας τρόπο να ξεφύγει και αρνούμενος το δώρο της νύμφης για αιώνια αθανασία και νεότητα. Μετά από αρκετά χρόνια οι θεοί θα του επιτρέψουν να φύγει, κατασκευάζοντας σχεδία και σαλπάροντας μονάχος στα ανοιχτά, χαρούμενος για την ελευθερία του. Τελικά, θα ξεβραστεί γυμνός και απελπισμένος στο νησί των ναυτικών Φαιάκων (Ιχθείς) όπου γίνεται ικέτης, παρακαλώντας την Αθηνά να βρει σ’ αυτούς «λίγη ευσπλαχνία και αγάπη», κερδίζοντας την εύνοια της Ναυσικάς και εξιστορώντας τα πάθη των προηγούμενων έντεκα δοκιμασιών στους μαγεμένους Φαίακες!
Η Οδύσσεια είναι αναμφίβολα ένα θεϊκό σε σύλληψη και συγκαλυμμένη γνώση Έπος, ωστόσο η δική μου έρευνα εστιάζει κυρίως στους αστρολογικούς συμβολισμούς του έτερου μεγάλου Έπους, της Ιλιάδας. Αρχικά όμως επιχειρώ να δώσω μία απάντηση σε ένα παλιό ερώτημα γύρω από το τι συμβολίζουν η Ιλιάδα και η Οδύσσεια και τι είναι αυτό που τις συνδέει και τις διαχωρίζει.
Η απάντηση κατ’εμέ βρίσκεται στους Μεγάλους Ζωδιακούς Μήνες: θεωρώ ότι η μεν Ιλιάδα αποτέλεσε τη συμβολική επιτομή της πολεμικής εποχής του Κριού (περίπου 2400-200 π.Χ.), η δε Οδύσσεια μία μεγαλειώδη ενατένιση της μελλοντικής -τότε- εποχής των Ιχθύων (περίπου 200 π.Χ.-1950 μ.Χ). Την άποψη αυτή τεκμηριώνω με λογικά επιχειρήματα, ενώ στη συνέχεια επικεντρώνομαι στο κορυφαίο ποίημα όλων των εποχών, την Ιλιάδα, ερμηνεύοντας το πλήθος των αστρολογικών της αλληγοριών και αναλύοντας ξεχωριστά τα αθάνατα πρότυπά της: τον «λεοντόκαρδο» Αχιλλέα με την υπέρμετρη γενναιότητα και τον υπέρμετρο εγωισμό· τον «μπροσταρόκριο» Οδυσσέα, τον κατεξοχήν ήρωα της δράσης και περιπέτειας· τον «ευρυκράτη» Αγαμέμνονα· τους αεικίνητους Αίαντες· τον ειρηνοποιό Νέστορα και τον ηρωικό Έκτορα που ηγείται ενός προδικασμένου αγώνα εναντίον των Αχαιών. Με μία σειρά από στοιχεία επιχειρώ να δείξω ότι οι μυθικοί αυτοί ήρωες μαζί με τους υπόλοιπους πρωταγωνιστές του Έπους εκτός από διαχρονικά σύμβολα των ανθρωπίνων αρετών και παθών αποτελούν αθάνατους τύπους και υποδείγματα μίας ανώτερης, αρχετυπικής πραγματικότητας: είναι τα μεγαλειώδη ζωδιακά πρότυπα της ομηρικής ποίησης!
Ο Ποιητής περιγράφει με απαράμιλλο τρόπο τους ήρωες του Τρωικού Πολέμου, ήρωες ολοζώντανους και φοβερούς στην όψη, στον ηρωισμό και στο ήθος, γόνους θεών και αιώνια πρότυπα, ο καθένας με τις δικές του ξεχωριστές αρετές και ατέλειες. Η άγνωστη, όμως, πληροφορία είναι ότι οι σημαντικότεροι ήρωες της Ιλιάδας επινοήθηκαν ως ζωδιακά πρότυπα! Αυτός φαίνεται να ήταν οπωσδήποτε ένας από τους σκοπούς του Ομήρου: παράλληλα με τη διήγηση των αλληγορικών γεγονότων να περιγράψει και τα γενικά χαρακτηριστικά των ζωδιακών χαρακτήρων και αλληλεπιδράσεων. Το αποτέλεσμα είναι παραπάνω από εντυπωσιακό και προκαλεί μεγάλο θαυμασμό ο λεπτομερειακός και αριστοτεχνικός τρόπος με τον οποίο ο Όμηρος υπαινίσσεται περί των ζωδιακών προτύπων, εντάσσοντας το καθένα στον ευρύτερο μύθο χωρίς να διαταράσσει την αρμονική του συνέχεια και τελειότητα! Και το ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι η αστρολογική διδασκαλία του τρισμέγιστου Ποιητή όχι μόνο δεν είναι αποκομμένη από την υπόλοιπη διδασκαλία του αλλά διασυνδέεται με ένα πλήθος γνωστικών πεδίων. Εξάλλου ο στόχος και της εργασίας μου δεν είναι να περιορίσει τον Όμηρο στον τομέα της αστρολογίας, διότι η αλληγορική διάσταση του ομηρικού έργου έχει εκπληκτικό εύρος και ολιστικό χαρακτήρα.
Κλείνοντας αυτό το μήνυμα θα ήθελα να σημειώσω ότι οι αποσυμβολισμοί που επιχειρώ είναι αρκετά αναλυτικοί και εκτεταμένοι και πραγματικά ελπίζω τα όποια λάθη της έρευνας να είναι όσο το δυνατόν ελαχιστότερα. Ακόμη και μέσω μίας «εξωτερικής» ανάγνωσης εύκολα μαντεύεται πως τα κείμενα του Ομήρου βρίθουν αλληγορικών στοιχείων, όταν όμως ξεκινάει η σε βάθος διερεύνησή τους τότε γίνεται αντιληπτό πως κάποια εξ αυτών είναι προφανή ενώ κάποια άλλα χρειάζονται ερμηνευτική δεξιότητα για να αποκωδικοποιηθούν.
Το μεγάλο εμπόδιο στην ορθή ερμηνεία της συγκαλυμμένης γνώσης και μυστικής διδασκαλίας αρχαίων κειμένων ήταν ανέκαθεν οι υποκειμενικές δοξασίες του εκάστοτε μελετητή, από τις οποίες φαίνεται πως δεν ξέφυγαν ακόμα και ορισμένοι αρχαίοι φιλόσοφοι στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν τον Όμηρο. Ευφάνταστες ιστορίες γεννούν ακόμη πιο ευφάνταστες ερμηνείες και όταν το υπό διερεύνηση αντικείμενο είναι τα αλληγορικά νοήματα ενός Μύθου, ο οποίος ούτως ή άλλως βασίζεται στη φανταστική επινόηση και υπερβολή, είναι αρκετά εύκολο να οδηγηθούμε σε νοηματικές παραποιήσεις και παρερμηνείες, όπως εύκολο είναι και να πειστούμε για την αληθινότητα ευφάνταστων και καλογραμμένων αποσυμβολισμών οι οποίοι όμως δεν έχουν καμία σχέση με την αλήθεια. Το αδύνατο λοιπόν σημείο της αλληγορικής ερμηνείας και αποκωδικοποίησης αρχαίων κειμένων δεν είναι άλλο από την αυθαίρετη αλληγορική ερμηνεία, την προκρούστεια διαστρέβλωση του εξωτερικού και εσωτερικού νοήματος ενός έργου ώστε να ταιριάξει με τις πεποιθήσεις και τα νοήματα που πλάθει ή υπερασπίζεται ο εκάστοτε εξηγητής. Διότι δεν αρκεί μονάχα το ερμηνευόμενο έργο να είναι όντως αλληγορικό αλλά και η μέθοδος ερμηνείας του να είναι η σωστή. Από την δική μου πλευρά θεωρώ πως συνολικά χρησιμοποίησα σωστά τον μίτο της ορθής συλλογιστικής και ερμηνείας, οι όποιες εσφαλμένες γνώμες και πληροφορίες που παρατίθενται στο βιβλίο ελπίζω να είναι αμελητέες και η έρευνα στο σύνολο και στα επί μέρους της να είναι αξιόπιστη και αληθής.
Θα επανέλθω στο θέμα αυτό και πραγματικά θα επιθυμούσα να ακουστούν αρκετές απόψεις, σχόλια και κριτικές ώστε να γίνει ένας γόνιμος διάλογος αλλά και επειδή μέσω της συζήτησης πιθανόν να αναδυθούν νέες ιδέες!
Κωνσταντίνος Γραβάνης
πηγη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου