O Ορφέας

O Ορφέας

Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Ορφέας γεννήθηκε στην περιοχή της Θράκης και καταγόταν κατά απ' τους Κίκονες ενώ σύμφωνα με την ιστορία από τους Οδρύσες Θράκες. Ήταν του Οιάγρου βασιλιά της Θράκης και της Μούσας Καλλιόπης. Γεννήθηκε σε μια σπηλιά όρος Ελικών στα Λείβηθρα στην Πίμπλεια της Πιερίας και από νήπιο ακόμα έδειξε την αγάπη του και την κλίση του στην μουσική.

Αδελφός του ήταν ο τραγουδιστής Λίνος που δίδαξε τον Ηρακλή τραγούδι και μουσική (κατά την μυθολογία, ο νεαρός Ηρακλής θύμωσε κάποτε με τον Λίνο και τον σκότωσε άθελά του χτυπώντας τον πολύ στο κεφάλι με την λύρα του).

Ο ίδιος ο θεός Απόλλωνας του δίδαξε την μουσική και του χάρισε την λύρα του. Ο Ορφέας έπαιζε τόσο αρμονικά τη λύρα και τραγουδούσε τόσο γλυκά, που λένε ότι και τα αγρίμια ακόμη του δάσους μαζεύονταν γύρω του για να τον ακούσουν. Ακόμα και τα δένδρα και οι βράχοι μετακινούνται για να έρθουν να ακούσουν τη μουσική του.

Το όνομα Ορφέας δεν συναντάται ούτε στον Όμηρο ούτε στον Ησίοδο, αλλά ήταν γνωστό την εποχή του Ιβυκού (περ. 530 π.Χ.). Ο Πίνδαρος (522-442 π.Χ) αναφέρεται σ’ αυτόν ως "ο πατέρας των τραγουδιών".

Ο Ορφέας πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία με τον Ιάσονα και τους άλλους μυθικούς ήρωες. Με τη μουσική της λύρας του κοίμησε το δράκο που φύλαγε το χρυσόμαλο δέρας και έτσι μπόρεσε να το κλέψει ο Ιάσονας. Στον δρόμο της επιστροφής, γλίτωσε τους Αργοναύτες από τις Σειρήνες και την παγίδα τους παίζοντας τόσο δυνατά και αρμονικά που ξεπέρασε σε ομορφιά, δύναμη και μαγεία το τραγούδι των Σειρήνων.

Πολύ νέος ταξίδεψε στην Αίγυπτο όπου σπούδασε τη θεολογία και τη φιλοσοφία. Αιγύπτιοι ιερείς, πολλά χρόνια αργότερα, πληροφόρησαν τον Πλάτωνα ότι ο Ορφέας είχε περάσει από τα σχολεία τους όπως ο Λυκούργος και ο Σόλωνας.

Αυτή η μυθική προσωπικότητα έπαιξε σπουδαίο ρόλο στη θρησκευτική ζωή των αρχαίων προγόνων μας γιατί όπως μας λέει ο Απολλόδωρος, ο αρχαίος ιστορικός και μυθογράφος, ο Ορφέας είναι αυτός που καθιέρωσε τα Μυστήρια του Διόνυσου. "Εύρε δε Ορφεύς και τα Διονυσίου Μυστήρια, και τέθαπται περί την Πιερίαν, διασπασθείς υπό των Μαινάδων".

Επίσης παροιμιώδης έμεινε ο έρωτας του για την Ευρυδίκη. Η Ευρυδίκη, η αγαπημένη σύζυγος του Ορφέα, μια μέρα που έτυχε να ξεφύγει από την ερωτική καταδίωξη του βοσκού Αρισταίου, τσιμπήθηκε από ένα φίδι που ήταν κρυμμένο στα χόρτα. Το τσίμπημα ήταν θανατηφόρο. 

Ο Ορφέας μη μπορώντας να απαλύνει τον πόνο του αποφάσισε να κατέβει στον Άδη να την αναζητήσει. Ο Πλούτωνας δέχτηκε να του την επιστρέψει με έναν όρο, να μη γυρίσει να την κοιτάξει μέχρι να ανεβούν στην επιφάνεια της γης. Ο Ορφέας δεν κρατήθηκε όμως, και λίγο πριν φτάσουν στη γη του φωτός γυρίζει γρήγορα να δει αν τον ακολουθούσε και τότε αυτή χάθηκε για πάντα από τα μάτια του. Η ιστορία με αυτή τη μορφή ανήκει στην εποχή του Βιργιλίου, ο οποίος πρώτος εισάγει το όνομα του Αρισταίου. Και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς, ωστόσο, μιλούν για την επίσκεψη του Ορφέα στον κάτω κόσμο. 

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα οι καταχθόνιοι θεοί του "παρουσίασαν μία εμφάνιση" της Ευρυδίκης. Ο Οβίδιος λέει πως ο θάνατος της Ευρυδίκης δεν προκλήθηκε από την δραπέτευσή της από τον Αρισταίο αλλά από τον χορό της με τις Ναϊάδες τη μέρα του γάμου της.

Σύμφωνα με μία περίληψη της Ύστερης Αρχαιότητας ενός χαμένου έργου του Αισχύλου, ο Ορφέας στο τέλος της ζωής του περιφρόνησε την λατρεία όλων των θεών εκτός από του ήλιου, τον οποίο αποκαλούσε Απόλλωνα. Ένα πρωινό ανέβηκε το όρος Παγγαίον (όπου ο Διόνυσος είχε ένα μαντείο) για να χαιρετήσει τον θεό κατά την ανατολή, αλλά σκοτώθηκε από Θρακικές Μαινάδες επειδή δεν τιμούσε τον πρώην προστάτη του, τον Διόνυσο. Είναι σημαντικό πως ο θάνατός του είναι ανάλογος με το θάνατο του Διονύσου.

Ο Οβίδιος (Μεταμορφώσεις XI) επίσης αφηγείται πως οι Θρακικές Μαινάδες, ακόλουθοι του Διονύσου, περιφρονημένες από τον Ορφέα, αρχικά του έριξαν ραβδιά και πέτρες ενώ έπαιζε, αλλά η μουσική του ήταν τόσο όμορφη που ακόμα και οι πέτρες και τα κλαδιά αρνιόντουσαν να τον χτυπήσουν. Εξαγριωμένες, οι Μαινάδες τον έσκισαν σε κομμάτια κατά τη φρενίτιδα των Βακχικών τους οργίων. 

Ο διαμελισμός του Ορφέα, από τις Μαινάδες και ειδικότερα του ταξίδι του κεφαλιού του διαμέσου των υδάτων στη Λέσβο δημιουργούν μια ιερή γεωγραφία, γιατί βλέπουμε ότι εκεί δημιουργείται ένα ιερό και το κεφάλι συνεχίζει να δίνει χρησμούς για αρκετό καιρό. 

Μία άλλη παράδοση μας λέει ότι τον Ορφέα κατακεραύνωσε ο Δίας επειδή αποκάλυπτε τα ιερά μυστικά στους ανθρώπους.

Η συνολική θεώρηση των Ορφικών αποδεικνύει πως ο Ορφέας ήταν όντως υπαρκτό πρόσωπο και όχι απλά το αποκύημα της φαντασίας ορισμένων.

Ο Ορφέας είναι ιδρυτής μιας θρησκείας που στη συνέχεια ίδρυσε τα Ορφικά Μυστήρια. Συνδέεται άμεσα με τον Απόλλωνα και αυτό δείχνει τον Ηλιακό χαρακτήρα του Θεού. Βλέπουμε τον Ορφέα να συμβολίζει τον Ήλιο, ο οποίος όταν είναι στον ουρανό γίνεται ζωοδότης για όλα τα όντα. Η σύζυγός του Ευρυδίκη, που το όνομά της ήταν ένα από τα ονόματα που δίνουν στην Αυγή, επιβεβαιώνει την Ηλιακή προέλευση του Μύθου. Η κάθοδος στον Άδη συμβολίζει την νυχτερινή πορεία του Ήλιου που σ' αυτό το μύθο φαίνεται σαν την αναζήτηση της αγαπημένης του Ευρυδίκης (Αυγή) που όταν βγαίνει ο Ήλιος αυτή χάνεται. Το ότι ο Ορφέας μπορούσε να ανεβαίνει και να κατεβαίνει στον Άδη, χωρίς τρομερές μάχες και εμπόδια, μας δηλώνει ότι ήταν μυημένος σε μεγάλα μυστήρια και ότι μπορούσε να κυριαρχεί στον θάνατο. Η δύναμη που είχε το παίξιμο της λύρας του μας δηλώνει την αρμονία που μπορεί να εκδηλωθεί με τη μουσική και πώς αυτή μπορεί να επηρεάζει όλα τα Όντα. 

Ο Ορφέας ήταν μία από τις πιο σημαντικές μορφές της ελληνικής μυθολογίας. Σ' αυτόν ο μύθος αποδίδει τη μεταρρύθμιση των Ελευσινίων Μυστηρίων, την επιπρόσθεση της λατρείας του Διονύσου στο αρχαίο τελετουργικό. Σε ολόκληρη την ιστορία του εμφανίζεται αμφιταλαντευόμενος ανάμεσα στις υψηλές σφαίρες του Πνεύματος και στις σφαίρες της ύλης, ανάμεσα στον Απόλλωνα και το Διόνυσο. Αντιπροσωπευτική μορφή του ήρωα, σημαίνει ότι έχει κάποια υπεράνθρωπη διάσταση. Τραγουδάει πάνω απ' όλα τη ζωή και το νόημά της. 

Σ' ένα απόσπασμα που διασώθηκε από τον Πρόκλο (Εις Τίμαιον 38,7) αναφέρεται: "Ου μόνον οι μαθηματικοί λέγουσι περί του μη παν κλίμα προς ανθρώπων οίκησιν σύμμετρον (κατάλληλο) αλλά και ο Ορφεύς ουτωσί διορίζων".

Η Ορφική θεολογία κυριάρχισε για αιώνες στον Ελληνικό χώρο και άσκησε τεράστια επίδραση «Άπασα γαρ παρ’ Έλλησι θεολογία της Ορφικής εστί μυσταγωγία έκγονος» όπως λέει ο Πρόκλος.

Ο Ορφέας και τα Ορφικά Μυστήρια

Ο πρώτος που ίδρυσε και εισήγαγε τα Μυστήρια στην Ελλάδα θεωρείται ο ιερός Ορφέας όπως πολλοί μας μαρτυρούν.

«Πρῶτος Ὀρφεύς Μυστήρια θεῶν παρέδωκεν, ὄθεν καί θρησκεία τά Μυστήρια καλεῖται ἀπό τοῦ Θρακός Ὀρφέως». 

Ο Αριστοφάνης αναφέρει στους Βατράχους «Ὀρφεύς μέν γάρ τελετάς δ’ ἡμῖν κατέδειξε φόνον τ’ ἀπέχεσθαι». 

Ο Παυσανίας επίσης (ΙΧ 30) αναφέρει «Ὀρφεύς επί μέγα ἦλθεν ἰσχύος οἷα πιστευόμενος εὑρηκέναι τελετάς θεῶν καί ἔργων ἀνοσίων καθαρμούς, νόσων τε ἰάματα καί τροπάς μηνυμάτων θείων». 

Ο Δαμάχης στην ανθολογία του λέει για τον Ορφέα «Ὃς ποτε καί τελετάς μυστηρίδας εὕρετο Βάκχου».

Ο Ευριπίδης (Ρήσος) λέει «Μυστηρίων τε τῶν ἀπορρήτων φάνας ἔδειξεν Ὀρφεύς».

Ο Αθηναγόρας αναφέρει «Ὀρφεύς τά ὀνόματα τῶν θεῶν πρῶτος ἐξεῦρε καί τάς γενέσεις διεξῆλθε, ὡς καί ὅσα ἕκαστος πέπρακται εἶπε• καί πεπίστευται παρ’ αυτοῖς ἀληθέστερον θεολογεῖν, ᾧ καί Ὅμηρος τά πολλά καί περί τῶν θεῶν μάλιστα ἕπεται...». 

Στην πραγματικότητα από την εποχή των Πελασγών ήδη στον Ελληνικό χώρο λειτουργούσαν τα Καβείρια Μυστήρια, όπως ο Στράβων αναφέρει (Χ 473) «μάλιστα μέν οὖν ἐν Ἴμβρῳ καί Λήμνῳ τούς Καβείρους τιμᾶσθαι συμβέβηκεν». Τα Μυστήρια αυτά παρελήφθησαν από τους Πελασγούς, όπως βεβαιώνει ο Ηρόδοτος (11.51) λέγοντας «ὅστις δέ τά Καβείρων ὄργια μεμύηται, τά Σαμοθρήικες ἐπιτελέουσι παραλαβόντες παρά Πελασγών, οὗτος ἀνήρ οἶδε τί λέγω• τήν Σαμοθρηίκην οἴκεον πρότερον Πελασγοί οὗτοι, οἳ περ Ἀθηναίοισι σύνοικοι ἐγένετο, καί παρά τούτων Σαμοθρήικες τά ὄργια παραλαμβάνουσι».

Ο Αριστείδης επίσης λέει «Κάβειροι δαίμονες περί τήν Ρέαν οἰκοῦντες τήν Σαμοθράκην».

Και ο Στράβων προσθέτει (Χ 471-472) «καί τινα τῶν ὀνομάτων, ἄ τούς προπόλους καί χορευτάς και Θεραπευτάς τῶν ἱερῶν ἐκάλουν Καβείρους καί Κορύβαντας καί Πάνας καί Σατύρους καί Τιτύρους, τούς Κορύβαντας τούς αὐτούς τοῖς Καβείροις ὄντας».

Ο Ορφέας όμως στηριζόμενος στους Κάβειρους συστηματοποίησε την αρχαιότατη θρησκεία των Πελασγών, και την κατέγραψε συνθέτοντας Κοσμογονία και Θεογονία.

Γιατί μας λέγετε για τον Ορφέα ότι αυτός εφεύρε τα γράμματα, όπως το αναφέρει ο Αλκιδάμας λέγων «Γράμματα πρῶτον Ὀρφεύς ἐξήνεγκε παρά Μουσῶν μαθών, ὡς καί τά ἐπί τῷ μνήματι αὐτοῦ δηλοῖ επιγράμματα• Μουσάων πρόπολον τῇ δ’ Ὀρφέα θρῆκες ἔθικον, ὅν κτάνεν ὑψιμέδων Ζεύς ψολόεντι βέλει, Οἰάγρου φίλον υἱόν, ὅς Ἡρακλῆ ἐξεδίδαξεν, εὑρών ἀνθρώποις γράμματα καί σοφίαν». (Τα γράμματα πρώτος ο Ορφέας ανακάλυψε, αφού τα έμαθε από τις Μούσες, όπως δηλώνουν τα επιγράμματα επάνω στο μνήμα του• τον προφήτη των Μουσών Ορφέα εδώ έθαψαν οι Θράκες, τον οποίο εφόνευσε ο βασιλεύων στα ύψη Ζεύς με αιθαλώδες βέλος, τον αγαπητό υιό του Οιάγρου, ο οποίος εδίδαξε τον Ηρακλή και εφεύρε για τους ανθρώπους γράμματα και σοφία.)

Αλλά και ο Πρόκλος στον Τίμαιο του Πλάτωνα λέει «Ἅπασα γάρ ἡ παρ’ Ἕλλησι θεολογία τῆς ὀρφικής ἔστι μυσταγωγίας ἔκγονος• πρῶτον μέν Πυθαγόρου παρ’ Ἀγλαοφάμω τά περί θεῶν ὄρια διδαχθέντος, δεύτερον δέ Πλάτωνος ὑποδειξαμένου τήν παντελῆ περί τούτων ἐπιστήμην ἐκ τε τῶν πυθαγορείων καί τῶν Ὀρφικῶν γραμμάτων».

Και βεβαίως υπάρχει αμφισβήτηση για την γνησιότητα των αποδιδόμενων έργων στον Ορφέα, πλην όμως το πιθανότερο είναι αυτός ο ίδιος να μην έγραψε τα έργα αυτά, αλλά να διατύπωσε αυτά τα δόγματα. Όπως και ο Αριστοτέλης στο Περί ψυχής (1,5) αναφέρει, κατά την γνώμη του τα έπη που εμφανίζονται ως του Ορφέα δεν είναι μεν γνήσια, αλλά είναι τα δόγματα δικά του και ο Ονομάκριτος τα διατύπωσε αργότερα σε έπη.

Λογικό πάντως είναι να συμπεράνουμε, ότι αυτός έγραψε τουλάχιστον τυπικό μυήσεως στα Ορφικά Μυστήρια. Και πρώτα ίδρυσε τελεστήριο ο Ορφέας στα Λίβηθρα της Πιερίας χώρας, παρά τον Αλιάκμονα ποταμό, πλησίον της Μακεδονίας από εκεί ο Ορφισμός διαδόθηκε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, όπως στην Μακεδονία, Βοιωτία, Ελικώνα, Θεσπιάς, Θήβα, Πελοπόννησο, Αίγινα, στην Μεγάλη Ελλάδα και στην Αίγυπτο.

Προς τα Ορφικά Μυστήρια φέρονται αναπόσπαστα συνδεδεμένοι, όπως και παραπάνω αναφέραμε, οι Κάβειροι και συνεπώς τα Καβείρια Μυστήρια, όπως αυτό αποδεικνύεται και από τα Ορφικά (Αργοναυτικά 27-29) όπου αναγράφεται «ἡδ’ ἀγλαά δῶρα Καβείρων• χρησμούς τ’ ἀρρήτους Νυκυός περί Βάκχου ἄνακτος• Λῆμνον τε ζαθέην ἡδ’ εἰναλίην Σαμοθράκην».

(και για τα λαμπρά δώρα των Καβείρων και για τους ανέκφραστους χρησμούς της Νύκτας περί του άνακτος Βάκχου• και για την ιερή Λήμνο και την θαλασσινή Σαμοθράκη).

Το ίδιο ισχύει επίσης και για τα Κρητικά Μυστήρια, στα οποία λατρεύονταν οι Κουρήτες, οι οποίοι ταυτίζονται με τους Κάβειρους, όπως αποδεικνύει ο ομώνυμος Ορφικός ύμνος σε θυμίαμα και λίβανον των Κουρήτων.

Από τα Ορφικά στην συνέχεια προήλθαν τα σπουδαιότατα Μυστήρια που λειτούργησαν στην Ελλάδα τα Ελευσίνια Μυστήρια όπως αναφέρεται στα Ορφικά «Σώζεται εἰς αὐτούς ὁλόκληρος ἡ διδασκαλία τοῦ λόγου, ἐκ τῶν ἀρχαίων θεολόγων Μουσαίου καί Λίνου καί μάλιστα ἐκ τοῦ διδάξαντος τάς Τελετάς καί τά Μυστήρια, τόν Ορφέα».

Τα κυριότερα στην Μυστήρια που λειτούργησαν Ελλάδα ήταν τα Καβείρια, τα Κρητικά, τα Ορφικά, των Λυκομηδών, τα Ελευσίνια και τα Αιγυπτιακά αυτά δηλαδή της Ίσιδος και του Οσίριδος.

Εν τούτοις παρά το πλήθος των Μυστηρίων, όλα αυτά είχαν τις ίδιες αρχές και τους ίδιους σκοπούς, μόνο διαφορετικά ονόματα στους διάφορους τόπους, σημαντικές ήταν και οι μεταξύ τους επιδράσεις.

Από όσα μέχρι σ’ εμάς διεσώθησαν, συμπεραίνεται ότι στα Μυστήρια, διδάσκονταν κατά τρόπο συμβολικό και αλληγορικό η Κοσμογονία, η Θεογονία, η Πίστη στο Θείο, θεωρούμενο ως Παγκόσμιο Καθολικό Απρόσωπο Λόγο, η σύσταση και η αθανασία της ψυχής, η σημασία της Ζωής και του Θανάτου, η τύχη της ψυχής μετά θάνατόν, ο σκοπός της στον κόσμο παρουσίας του ανθρώπου και η λύτρωση από τον νόμο του θανάτου και η Θεουργία.

Όλα αυτά τα στήριζαν στην μελέτη της Φύσης και των Νόμων της.

Οι Ορφικοί Φιλόσοφοι και η Μετενσάρκωση

Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν κι άλλες ομάδες στοχαστών, φιλόσοφων και θεολόγων εκτός από τους Πυθαγόρειους. Μια από τις σημαντικότερες, και πιο παράτολμες, ήταν οι Ορφικοί φιλόσοφοι, οι οποίοι επηρέασαν στο μέγιστο τις περισσότερες σημερινές μονοθεϊστικές θρησκείες. 

Οι Ορφικοί τόλμησαν ένα γενναίο και ριζοσπαστικό βήμα για την εποχή τους. Πίστεψαν ότι, όχι μόνο είναι δυνατή η επιστροφή του νεκρού στον επίγειο κόσμο (μετενσάρκωση), αλλά ότι μπορεί κάποιος να βγει από τον αιώνιο κύκλο των συνεχόμενων μετενσαρκώσεων. Στην Ολβία του Ε. Πόντου, ανακαλύφθηκαν οστέινες πλάκες, του 5ου πχ αιώνα, με τη συμβολικό σύνθημα: ΒΙΟΣ - ΘΑΝΑΤΟΣ - ΒΙΟΣ 

Οι ορφικοί υπήρξαν πρόδρομοι της φιλοσοφικής σκέψεις, και από τον 5ο αιώνα πΧ έχουμε γραπτά κείμενα που αποδίδονταν στον Ορφέα. Οι Ορφικές δοξασίες λέγονταν Ιεροί Λόγοι. Αυτή είναι και μια σημαντική τους διάφορα με τους Πυθαγόρειους, οι οποίοι δε προτιμούσαν το γραπτό λόγο. Οι δοξασίες αυτές σώζονται μέχρι σήμερα μέσα από τα έργα του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Ηροδότου, καθώς και κάποιων Πλατωνικών φιλόσοφων όπως το Πλωτίνο, το Πορφύριο, το Δαμάσκιο αλλά και Χριστιανών συγγραφέων όπως ο Αθηναγόρας και ο Κλήμης. Αυθεντικά κείμενα Ορφικών ανακαλύπτονται συνέχεια (οστέινες πλάκες, ταφικοί πάπυροι) από τον Ε. Πόντο μέχρι και την νότια Ιταλία και τη Κρήτη.

Υπάρχουν πολλές ομοιότητες με τους Πυθαγόρειους και αν και δε ταυτίζονται, δανείζονται πολλά στοιχεία οι μεν από τους δε.

ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΟΡΦΙΚΩΝ 

Οι Ορφικοί δίδασκαν ότι το σώμα είναι μια φυλακή της ψυχής, όπου η ψυχή εκεί μέσα, φυλάγεται, (σώζεται, κι απ εκεί η λέξη σώμα) έως ότου να εκτίσει τη ποινή της. Έλεγαν οτι με διάφορες ιεροτελεστίες μπορούσαν να εξαγνίσουν τους ανθρώπους και τη πόλη (αφού η πόλη είναι μια μεγέθυνση του ανθρώπου) από τα κρίματά τους (Πλάτωνας-Πολιτεια). Ποτέ δεν έτρωγαν ή θυσίαζαν ζώα, αντίθετα δίδασκαν τους ανθρώπους να αποφεύγουν κάθε αιματοχυσία (Αριστοφάνης - Βάτραχοι / Πλάτωνας - Νόμοι). Το 5ο αιώνα πΧ. πολλοί θίασοι, όπως έλεγαν τις ομάδες των Ορφικών, γύριζαν όλη τη λεκάνη της Μεσογείου και μιλάγανε για την αθανασία της ψυχής και για την επαναγέννηση, έτσι που η λέξη Ορφικός έγινε συνώνυμο της μετενσάρκωσης. 

ΟΙ 3 ΔΟΞΑΣΙΕΣ ΠΙΣΤΗΣ 

Η πρώτη και πιο σημαντική δοξασία είναι ο διαχωρισμός της ψυχής από το σώμα σαν μια ξεχωριστή οντότητα. Μέχρι τότε οι Έλληνες πίστευαν ότι η ψυχή είναι ένα πιστό αλλά αύλο αντίγραφο του σώματος, που εγκαταλείπει το νεκρό τη στιγμή του θανάτου για να οδηγηθεί στο Βασίλειο του Άδη, κάτι που πίστευαν και οι Αιγύπτιοι και πέρασε και σε μας. Οι Ορφικοί όμως είπαν ότι η ψυχή είναι αυτό που υποκινεί τον άνθρωπο, η αρχή όλων, άρα το σώμα δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας τάφος ή μια φυλακή της ψυχής. Η ψυχή είναι ο πραγματικός άνθρωπος. 

Αυτή είναι στην ουσία και η δεύτερη δοξασία που ερμηνεύει το σώμα ως σήμα, ως ταφικο μνημείο δηλαδή, αλλά και ως σημείων, σημάδι δηλαδή ότι η ψυχή κινείτε. Αυτό σημαίνει ότι επειδή η ψυχή, λόγω του νόμου της Ανάγκης (νόμοι της φθοράς, του πόνου, της θλίψης, της δυστυχίας, της πείνας), πρέπει αναγκαστικά να βρίσκετε σε σώμα, το σώμα αυτό, αν και φυλακή, σώζει τη ψυχή. 

Το γιατί και πως μας εξηγεί η τρίτη δοξασία που είναι η πίστη στη μετενσάρκωση. Αφού τελικά η ψυχή είναι ξεχωριστή από το σώμα και απλά σώζεται μεσώ αυτού, άρα κάθε φορά που πεθαίνουμε, η ψυχή ψάχνει ένα άλλο σώμα. Ποιος όμως νόμος όρισε το δέσιμο της ψυχής με το σώμα? Πίστευαν ότι αφού η ψυχή είναι θεϊκή και κάτι την αναγκάζει να δεθεί κάπου, αυτό πρέπει να είναι ένα είδος τιμωρίας για ένα προγενέστερο αμάρτημα της. Έτσι περνώντας από το σώμα, εκτός το ότι φυλακίζετε, λυτρώνετε κιόλας, εκτίει κάποια ποινή κι όταν αυτή λήξει, σταματάει και ο φαύλος κύκλος της επαναλαμβανόμενης μετενσάρκωσης. 

ΤΟ ΠΡΟΓΟΝΙΚΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ 

Συνεπώς ένα αμάρτημα είναι το αίτιο της μετενσάρκωσης του ανθρώπου. Οι Ορφικοί με το μύθο τους, του διαμελισμού του Διόνυσου από τους Τιτάνες μας εξηγούν ποιο ήταν αυτό. 

Σύμφωνα με τους Ορφικούς, για όλα ευθύνονται οι ανήθικοι προγονοί των ανθρώπων, οι Τιτάνες. Σύμφωνα μ αυτό το μύθο ο Διόνυσος, γιος του Δια και της Περσεφόνης (νόμιμη γυναίκα του Πλούτωνα) και τελευταίος κάτοχος του βασιλικού σκήπτρου, όταν ήταν ακόμα παιδί, προσεγγίστηκε από τους Τιτάνες, στα ανάκτορα της Κρήτης. Στο μικρό Διόνυσο πρόσφεραν δώρα, μεταξύ αυτών και έναν καθρέφτη. Τη στιγμή που ο μικρός Διόνυσος κοίταζε το είδωλο του στο καθρέφτη, οι Τιτάνες του επιτέθηκαν και τον σκότωσαν για να πάρουν την εξουσία του. Για να μην αποκαλυφθεί το απαίσιο έγκλημα τους, διαμέλισαν το νεκρό σώμα και το έφαγαν. Στην Αθηνά, που πήρε μέρος κι αυτή, στην ανόσια αυτή πράξη, έτυχε η καρδιά. Αυτή όμως αποφάσισε να σώσει το τελευταίο μέλος και να μη το φαει. Πήγε και κατάδωσε στον Δια τους Τιτάνες. Ο Δίας εξοργισμένος κατακεραύνωσε τους Τιτάνες και από τη στάχτη τους, προσθέτοντας λίγο νερό, έφτιαξε την ανθρώπινη φυλή. Επειδή όμως οι Τιτάνες είχαν φαει τον Διόνυσο πέρασε μέσα τους το θεϊκό στοιχείο, και από αυτούς σε εμάς. Και γι αυτό οι άνθρωποι ξεχώρισαν από όλο το ζωικό βασίλειο. Είχαν πλέον μέσα τους θεϊκή φύση αλλά και ένα βαρύ αμάρτημα.. 

Αργότερα ο Διόνυσος αναστήθηκε από το κομμάτι που είχε φυλάξει η Αθηνά. 

Έτσι, όπως είπαμε και προηγουμένως, οι Ορφικοί πίστευαν ότι μπορούσε να εξαγνιστεί ο άνθρωπος από αυτή τη κατάρα και να σταματήσει επιτέλους αυτός ο φαύλος κύκλος της μετενσάρκωσης.